Lars Eghamn, Ορθοπεδικός Μηχανικός
Μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση
Προκειμένου να λειτουργούν τα πόδια μας σωστά, πρέπει τα οστά, οι τένοντες και οι σύνδεσμοι να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν αρμονικά. Το πόδι, περιλαμβάνει 26 οστά, ενώ υπάρχουν και δύο μέσα στον τένοντα του μεγάλου δακτύλου. Περιλαμβάνει επίσης 57 κατονομασμένες αρθρώσεις και 108 συνδέσμους, οι οποίοι συγκρατούν τις αρθρώσεις αυτές ενωμένες.
Μια σειρά από τένοντες συνδεδεμένους τμηματικά με τους μύες που βρίσκονται στο πόδι και χαμηλά στην κνήμη, βοηθούν να γίνονται οι διάφορες κινήσεις του ποδιού. Το πόδι, διαθέτει 1.700 νεύρα, τα οποία είναι σε συνεχή επικοινωνία με τον εγκέφαλο, ενώ οι 90.000 ιδρωτοποιοί αδένες, εξυπηρετούν ώστε το σώμα να διατηρεί τη θερμοκρασία του, αλλά και να αποβάλει τις τοξίνες.
Τα τρία τόξα
Τα οστά του ποδιού, σχηματίζουν τρία τόξα (ή καμάρες):
- Το εσωτερικό τόξο, που εκτείνεται από το κόκκαλο της φτέρνας και τον σκαφοειδή, ως τα οστά των τριών πρώτων δαχτύλων.
- Το εξωτερικό τόξο που εκτείνεται από το κόκκαλο της φτέρνας, ως την εξωτερική πλευρά των δαχτύλων.
- Ένα εγκάρσιο τόξο, που σχηματίζεται από τον σφηνοειδή, τον σκαφοειδή και το μετατάρσιο
Βιομηχανική – Η κίνηση του ποδιού
Με τον όρο βιομηχανική, εννοούμε τους νόμους της φυσικής και της μηχανικής που διέπουν την κίνηση των μερών του σώματος και τις δυνάμεις που επηρεάζουν τις κινήσεις αυτές. Η έκταση και η κάμψη (κίνηση του ποδιού προς τα επάνω και προς τα κάτω αντίστοιχα), πραγματοποιείται μεταξύ του αστραγάλου και του «πιρουνιού» που σχηματίζουν τα οστά της κνήμης και της περόνης. Η άρθρωση αυτή ονομάζεται άνω άρθρωση αστραγάλου.
Τα φαινόμενα του «πρηνισμού» και του «υπτιασμού» δημιουργούνται από τον αστράγαλο, τον σκαφοειδή και το οστό της φτέρνας. Συμβαίνουν στον διαμήκη άξονα που ενώνει τον αστράγαλο με το οστό του μεγάλου δαχτύλου του ποδιού. Όταν το πόδι πατάει στο έδαφος, στην περίπτωση του πρηνισμού, η φτέρνα κλίνει προς τα έξω, ενώ στην περίπτωση του υπτιασμού, παρατηρείται κλίση της φτέρνας προς τα μέσα.
Το σώμα έχει και αυτό τους δικούς του «αποσβεστήρες». Τέτοιοι είναι οι τένοντες, οι σύνδεσμοι, οι στρώσεις λίπους στο πέλμα, οι μύες και τα οστά, που βοηθούν στην απορρόφηση κραδασμών. Όταν όμως οι δυνάμεις και οι πιέσεις που ασκούνται είναι μεγάλες, είναι εύκολο να προκύψουν τραυματισμοί. Καθώς περπατάμε και το ένα πόδι είναι σε επαφή με το έδαφος, το άλλο βρίσκεται στον αέρα και προετοιμάζεται για το επόμενο βήμα.
Ακόμα και όταν αιωρείται ωστόσο, επηρεάζει ακόμα το πρώτο πόδι (αυτό που πατάει στο έδαφος), αφού όλο το βάρος πέφτει σε εκείνο. Τα οστά της φτέρνας και του αστραγάλου, είναι τα στελέχη που δέχονται το μεγαλύτερο μέρος του βάρους του σώματος. Αυτός είναι και ο λόγος που το σκελετικό τμήμα του ανθρώπινου σώματος που είναι σχεδιασμένο να αντέχει στο περισσότερο βάρος, είναι ο αστράγαλος
Το Βήμα
Όταν περπατάμε, το πόδι προσαρμόζεται διαρκώς στις διαφορετικές επιφάνειες και σε συνεργασία με τους μύες, απορροφά τους κραδασμούς και ελαττώνει έτσι τις πιέσεις που δέχεται από το έδαφος. Καθώς κάνουμε ένα βήμα, το φορτίο ακολουθεί την καμάρα που το υποστηρίζει και το πόδι πατάει στο έδαφος με την εξωτερική πλευρά της φτέρνας. Η απορρόφηση κραδασμών του ποδιού γίνεται στο εσωτερικό τόξο και στο εγκάρσιο τόξο (αυτό δηλαδή που είναι «χτισμένο» στο εμπρόσθιο μέρος, πάνω από τα σφηνοειδούς σχήματος οστά και τους μυς τους).
Το ιδανικό βήμα πραγματοποιείται διαγώνια από την εξωτερική πλευρά της φτέρνας και καταλήγει στο δεύτερο δάκτυλο, μέσω του διαμήκους άξονα. Πολλοί από εμάς ωστόσο, δεν περπατάμε με τον ιδανικό τρόπο. Αντ’ αυτού, αρχίζουμε το βήμα στρίβοντας το οστό της φτέρνας προς τα έξω. Έτσι, όταν το βάρος πέσει στο πόδι, δημιουργείται μια κινητικότητα ανάμεσα στις επιφάνειες των αρθρώσεων και επειδή οι μυς και οι σύνδεσμοι αδυνατούν να λειτουργήσουν σωστά, το εσωτερικό τόξο «χαμηλώνει» και εμφανίζεται το φαινόμενο του πρηνισμού (η φτέρνα δηλαδή τείνει προς την εξωτερική πλευρά). Οι δύο μύες της περόνης παίζουν σημαντικό ρόλο στην τάση για πρηνισμό και μπορεί κανείς να αισθανθεί τους τένοντες που βρίσκονται κάτω από την εξωτερική άρθρωση του αστραγάλου.
Άκανθας πτέρνας
Κάτω από τη φτέρνα, υπάρχει ένα στρώμα λίπους που λειτουργεί σαν μαξιλάρι. Μέσα στην φτέρνα, βρίσκεται όμως ένα ακόμα στρώμα λίπους, λεπτότερο και καλυμμένο από ιστό ώστε να κρατάει σταθερή τη φτέρνα και να απορροφά τους κραδασμούς κατά τη διάρκεια του περπατήματος ή του τρεξίματος. Όταν το μαξιλάρι αυτό συμπιέζεται λόγω βάρους, ολισθαίνει στα πλάγια και η απορροφητική του ικανότητα μειώνεται.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό και ως «Άκανθας πτέρνας». Ο «άκανθας πτέρνας», μπορεί να διαγνωστεί μέσω ακτινογραφίας και μοιάζει σαν μια προεξοχή των οστών. Η προεξοχή αυτή συχνά αναπτύσσεται σε συνδυασμό με μια φλεγμονή της πελματιαίας περιτονίας και μια ισχυρή ένδειξη ότι το λιπώδες στρώμα της φτέρνας έχει συμπιεστεί, είναι η περίπτωση κατάγματος στο πίσω μέρος της φτέρνας.
Θεραπεία: Ελέγξτε το παπούτσι ασφαλείας και βεβαιωθείτε ότι προσφέρει σταθερότητα στην πτέρνα. Ελαττώστε την πίεση που ασκείται στην πτέρνα με τη χρήση πάτου που διαθέτει ενίσχυση στην περιοχή. Εξετάστε τη μορφολογία του ποδιού: Πως φαίνεται η καμάρα του πέλματος; Διακρίνετε υπερβολικό πρηνισμό; Τρίψτε τη φτέρνα στην ευαίσθητη περιοχή. Αν ο πόνος παραμείνει, συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
Παγίδευση των νευρών
Τα δάκτυλα του ποδιού, εκτός από το να δίνουν την ώθηση στο βήμα, μαζί με τους συνδέσμους διατηρούν επίσης το σχήμα της εγκάρσιας καμάρας που βρίσκεται στο σημείο που αρχίζουν οι αρθρώσεις των δακτύλων. Όταν οι μυς και οι σύνδεσμοι χαλαρώσουν και δε συγκρατούν πια σωστά, παρατηρείται ένα χαμήλωμα της καμάρας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα το νεύρο μεταξύ του τρίτου και του τέταρτου δακτύλου να στριμώχνεται ανάμεσα στα οστά των δακτύλων αυτών.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να προκληθεί διαρκής πόνος σε κάθε βήμα που επιχειρούμε. Για να ανυψώσουμε και πάλι την καμάρα, ο πάτος θα πρέπει να έχει ένα μαξιλαράκι ακριβώς κάτω από το σημείο και να το διατηρεί ψηλά. Συχνά, παρατηρείται παγίδευση νεύρων σε συνδυασμό με υπερβολικό πρηνισμό.
Θεραπεία: Αντικαταστήστε τον πάτο με έναν που να διαθέτει ενίσχυση στην περιοχή της καμάρας, ελέγξτε την καμάρα και αν ο πόνος δεν υποχωρήσει εντός τριών εβδομάδων, επισκεφθείτε έναν ειδικό.
Διάστρεμμα στον αστράγαλο
Το διάστρεμμα στον αστράγαλο είναι με διαφορά η πιο συνηθισμένη μορφή τραυματισμού και συναντάται κυρίως σε αθλητές, μπορεί όμως επίσης συχνά να συμβεί κατά τη διάρκεια της εργασίας, καθώς είναι πολύ εύκολο να γυρίσει κανείς τον αστράγαλό του όταν εργάζεται σε γλιστερές ή ανώμαλες επιφάνειες.
Ρήξη συνδέσμων
Η περίπτωση ρήξης του συνδέσμου που διέρχεται ανάμεσα στην περόνη της κνήμης και στον αστράγαλο, αποτελεί το 70% των βλαβών των συνδέσμων του ποδιού. Συμπτώματα: Πόνος και οίδημα μέσα και γύρω από τον αστράγαλο.
Θεραπεία: Εφαρμόστε πίεση και ψύξετε την περιοχή αυξάνοντας σταδιακά. Εμπλουτίζοντας την εκγύμναση με διάφορες ασκήσεις σε δύναμη και ισορροπία, η θεραπεία θα είναι αποτελεσματικότερη. Επίσης, μπορείτε να δοκιμάσετε την σανίδα ισορροπίας, που είναι πολύ χρήσιμη για την αποθεραπεία του συγκεκριμένου τραυματισμού. Όταν επανέλθετε σε κανονικούς ρυθμούς εργασίας και δραστηριοτήτων, καλό είναι να δέσετε τον αστράγαλο για να τον κρατήσετε σταθερό, ενώ σημαντικό είναι να ελέγξετε την σταθερότητα του παπουτσιού σας.
Αχίλλειος Τένοντας
Πόνος και οίδημα, μαρτυρούν την ύπαρξη φλεγμονώδη Αχίλλειου τένοντα. Η φλεγμονή στον Αχίλλειο τένοντα μπορεί να εμφανιστεί σε περιπτώσεις εργασίας σε χαμηλές θερμοκρασίες, προπόνησης σε σκληρές επιφάνειες ή τρέχοντας σε ανηφορική κλίση. Εάν η φλεγμονή διογκωθεί αρκετά, υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης της «χρόνιας Αχίλλειας τενοντίτιδας», που μπορεί να οδηγήσει σε χειρουργική επέμβαση.
Έτσι, όταν ο Αχίλλειος τένοντας δείξει σημάδια διόγκωσης, θα πρέπει να έρθετε σε επαφή με κάποιον γιατρό ή φυσιοθεραπευτή. Οι αθλητές, των οποίων οι καμάρες του ποδιού είναι σχετικά υπερυψωμένες, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν Αχίλλεια τενοντίτιδα και ειδικά όσοι δεν κάνουν διατάσεις τοπικά πριν και μετά την προπόνηση.
Θεραπεία: Απέχετε από τις δραστηριότητες εάν ο πόνος γίνει εντονότερος. Η φλεγμονή αντιμετωπίζεται με τοπικές μαλάξεις και άλλες μεθόδους αποκατάστασης. Επιλέξετε μια διαφορετικής μορφής άσκηση για λίγο καιρό, όπως το κολύμπι και η ποδηλασία. Τέλος, κάνετε συχνά διατάσεις στον Αχίλλειο τένοντα καθώς και στους μύες της γαστροκνήμιας (που βρίσκονται στην περιοχή της γάμπας)
Κακώσεις
Με τον όρο «κάκωση», εννοούμε ότι το πόδι έχει λειτουργήσει λανθασμένα για πολύ καιρό, δηλαδή παρατηρείται η λεγόμενη « εμβιομηχανικά λανθασμένη στάση του σώματος». Οι σκληρές επιφάνειες και οι συχνά επαναλαμβανόμενες κινήσεις κατά τη διάρκεια της εργασίας είναι οι συνηθέστερες αιτίες τέτοιων τραυματισμών, αν και τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση.
Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εξέλιξη των παπουτσιών, καθώς και στο γεγονός ότι οι επαγγελματικές και επιχειρησιακές πολιτικές υγείας αναβαθμίστηκαν στην πρόληψη ατυχημάτων, ελέγχοντας ώστε οι εργαζόμενοι να διαθέτουν τα κατάλληλα παπούτσια εργασίας αναλόγως με τη φύση της εργασίας τους.
Θεραπεία: Για τη θεραπεία των κακώσεων, πρέπει κανείς να καταφύγει σε ορθοπεδικές τεχνικές που χρησιμοποιούν ειδικά προσαρμοσμένα υποβοηθήματα, τα οποία ανακουφίζουν τον πόνο και επαναφέρουν τη σωστή στάση του ποδιού
«Οι τραυματισμοί στα πόδια, τα γόνατα και την πλάτη είναι υπεύθυνοι για την πλειοψηφία των αναρρωτικών αδειών. Με άλλα λόγια, τα σωστά παπούτσια ασφαλείας, κάνουν τη διαφορά»
Lars Eghamn, Ορθοπεδικός Μηχανικός.
Ελέγξτε τα πόδια σας
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διαπιστώσει κανείς σε τι κατάσταση βρίσκονται τα πόδια σας. Οι ποιο κοινοί είναι το πελματογράφημα και το Mirror Box.
- Πελματογράφος: Το πελματογράφημα μας παρέχει πληροφορίες για το πλάτος, το μέγεθος και τον τύπο του παπουτσιού ασφαλείας που είναι το κατάλληλο για τα πόδια μας. Στον πελματογράφο, αποκτούμε μια εικόνα του ποδιού με έμφαση στην καμάρα, τα σημεία πίεσης και τις υπερβολικές κλίσεις που πιθανώς υπάρχουν (πρηνισμός-υπτιασμός). Η πληροφορία αυτή είναι σημαντική για την επιλογή ενός εσωτερικού πάτου.
«Η επίγνωση της σημασίας της χρήσης παπουτσιών ασφαλείας, γίνεται καθημερινά και πιο επικρατής στη βιομηχανία» Lars Eghamn, Ορθοπεδικός Μηχανικός.
- Mirror Box (Κουτί με καθρέφτες): Το mirror box, είναι μια απλή συσκευή που μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε την κάτω όψη του ποδιού. Αποτελείται συνήθως από μια γυάλινη πλάκα με καθρέφτη και εσωτερικό φωτισμό. Ένας ειδικός, παρατηρώντας μπορεί να αποφανθεί τι τύπο εσωτερικού πάτου χρειάζεστε.
Ερωτήσεις κλειδιά για την επιλογή παπουτσιού εργασίας
Ερώτηση 1η:
|
Έγινε έλεγχος σε πελματογράφο; |
|
|
Αν ναι, τι έδειξε; |
|
Ερώτηση 2η:
| Τι τύπος παπουτσιού μας ενδιαφέρει; |
|
Ερώτηση 3η:
| Τι είδους εσωτερικούς πάτους πρέπει να διαθέτει; |
|
Ερώτηση 4η:
| Οι επιφάνειες στις οποίες συνήθως περπατάτε είναι: |
|
Ερώτηση 5η:
| Πόσα περίπου βήματα θα κάνετε ανά λεπτό; |
|
Όταν ολοκληρώσετε την προσωπική σας εκτίμηση, κρατήστε τα αποτελέσματα ώστε να τα επιδείξετε αν χρειαστεί σε πωλητές καταστήματος παπουτσιών εργασίας, στον επιθεωρητή ασφαλείας ή σε υπηρεσίες επαγγελματικής περίθαλψης υγείας.
Σταθερότητα του παπουτσιού
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το υπόδημα να είναι σταθερό. Εφόσον η φτέρνα είναι σταθερή και το παπούτσι εργασίας έχει την ίδια γραμμή με το πόδι, μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες εμφάνισης πρηνισμού. Εάν ωστόσο το πόδι τείνει στον πρηνισμό ή καμάρα είναι υπερυψωμένη, μπορεί να αντισταθμιστεί με την χρήση εσωτερικών πάτων.
Υποδήματα προστασίας εργαζομένων
Τα παπούτσια ασφαλείας, εκτός από την καταλληλότητα ανάλογα με τη χρήση για την οποία έχουν επιλεχθεί, θα πρέπει να παρέχουν και προστασία απέναντι στους τραυματισμούς. Η υψηλή άνεση, το χαμηλό βάρος, τα σωστά ανατομικά χαρακτηριστικά και ο σωστός αερισμός είναι εξίσου σημαντικοί παράγοντες.
Φροντίστε τα παπούτσια εργασίας σας
Τα παπούτσια ασφαλείας, υποβάλλονται σε μεγάλες πιέσεις και απαιτούν σωστή μεταχείριση και φροντίδα ώστε να διατηρηθούν για πολύ καιρό. Παρακάτω, σας δίνουμε μερικές χρήσιμες συμβουλές για το πώς να περιποιείστε και να δώσετε μακροζωία στα παπούτσια εργασίας σας (και όχι μόνο).
Καθαρισμός: Καθαρίζετε να παπούτσια εργασίας με υγρό πανάκι ή εναλλακτικά απομακρύνετε τη λάσπη, την άμμο και γενικά τις βρωμιές με μια μαλακή βούρτσα για παπούτσια, μετά από κάθε χρήση τους.
Στέγνωμα: Εάν τα παπούτσια εργασίας βραχούν, να τα στεγνώνετε πάντα σε θερμοκρασία δωματίου - ποτέ μην τα βάζετε στο στεγνωτήριο, πάνω σε καλοριφέρ ή σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες
Αδιαβροχοποίηση: Μπορείτε να ενυδατώνετε τα αδιάβροχα παπούτσια ασφαλείας (με αδιάβροχες ραφές και γλώσσα) που είναι φτιαγμένα από ακατέργαστο και λιπαρό δέρμα, χρησιμοποιώντας λάδι φτιαγμένο από λίπος βιζόν.
Και αν χαλαρώσουν τα παπούτσια ασφαλείας;
Όταν χρησιμοποιούμε ένα ζευγάρι παπούτσια εργασίας για πολύ καιρό, μπορεί να αρχίσουν να χαλαρώνουν στην περιοχή της φτέρνας. Μπορεί βέβαια το γεγονός αυτό να οφείλεται στο ότι έχετε στενή φτέρνα, αλλά συνήθως είναι επειδή δε δένετε τα κορδόνια/αυτοκόλλητα σωστά.
Δένοντας το κορδόνι μέχρι την επάνω θηλιά, μπορείτε να διασφαλίσετε ότι το πόδι είναι ασφαλώς προσαρμοσμένο στο πίσω μέρος του παπουτσιού. Εάν η καμάρα σας είναι υπερυψωμένη ή χαμηλωμένη, θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε πάτους.
«Οι εξελίξεις σ’ αυτόν τον τομέα είναι ραγδαίες. Μόλις έναν χρόνο πριν, το παπούτσι εργασίας ήταν 100 γραμμάρια βαρύτερο. Τα νέα υλικά και η ποιοτικότερη παραγωγή δίνουν το στίγμα τους στα παπούτσια των κορυφαίων κατασκευαστών» Lars Eghamn, Ορθοπεδικός Μηχανικός
«Είναι σημαντικό για τους περισσότερους ανθρώπους τα παπούτσια ασφαλείας να είναι όμορφα. Πρέπει σίγουρα να είναι άνετα και να προστατεύουν από τραυματισμούς, αλλά είναι σημαντικότερο απ’ όσο νομίζετε να είναι ο σχεδιασμός τους ωραίος» Lars Eghamn, Ορθοπεδικός Μηχανικός
